„ვიყოთ სუვერენულები თუ ჩვენივე ნებით გადავცეთ ეს უფლება სხვა სახელმწიფოს?“

პოზიცია - 13:14, 15 Aug, 2013

1839

_პირველ რიგში ვისაუბროთ იმ შეკრების შესახებ, რომელიც გაიმართა თბილისში და რომელმაც გამოხმაურება გამოიწვია, როგორც საქართველოში - პრეზიდენტის მხრიდან, ასევე აზერბაიჯანშიც.
რა გამოხმაურება მოყვა ამ შეხვედრას, რა შედეგებამდე შეიძლება მან მიგვიყვანოს და შეიძლება თუ არა ის ჩაითვალოს, როგორც აზერბაიჯანის ოპოზიციის ერთგვარი თავშეყრა საქართველოში, ოპოზიციის რომელშიც ძირითადად პრორუსული ძალებია გაერთიანებული, ხომ არ ატარებს იგი ერთგვარი შეთქმულების სახეს აზერბაიჯანის ამჟამინდელი ხელისუფლების წინააღმდეგ?

_ერთი შეხედვით, ასე გამოიყურება. პირველი რეაქცია სწორედ ასეთია, რატომ არ მოხდა შეკრების შეფასება საქართველოს მთავრობის მხრიდან? ეს შეხევდრა წინასწარ იყო დაანონსებული როგორც აზერბაიჯანული, ასევე ქართული მედიის მიერ, გარდა ამისა საქართველოს აზერბაიჯანული მოსახლეობა საკმაოდ აქტიურია სოცქსელებში. მათ მჭიდრო კონტაქტები აქვთ ხელისუფლებასთან, პარლამენტთან. აქედან გამომდინარე, საინტერესოა, რატომ არ მივიდა ინფორმაცია (თუ არ მივიდა) პრემიერ-მინისტრამდე.
გასაკვირია, იმ ფონზე რომ ხელისუფლება, რომელიც დემოკრატიული არჩევნებით მოვიდა სათავეში, რატომ იხრება რუსეთისკენ, რატომ ისახავს მთავარ მიზნად რუსეთთან ურთიერთობების დარეგულირებას, ქვეყანასთან რომელიც ოკუპანტს წარმოადგენს. ეს ერთგვარად აჩვენებს მის პრორუსულ კურსს და ამავე კონტექსტში უცნაურად გვეჩვენება ის, რომ რუსეთიდან ჩამოდიან აზერბაიჯანელები, აწყობენ ქალაქის ცენტრში, ცენტრალურ პროსპექტზე, ერთერთ ყველაზე საუკეთესო სასტუმროში, ეს შეხვედრა წინასწარაა დაანონსებული და ამის შესახებ მთავრობაში კითხვა არავინ დასვა? მაშინ, როცა ამ საკითხზე არაერთი კითხვა გაჩნდა აზერბაიჯანში და გაჩნდა აზრი - სპეციალურად ხომ არ გაკეთდა ეს, სპეციალურად ხომ არ იქმნება წინაწარგანზრახული სიტუაცია და ფონი საქართველოს ტერიტორიაზე, რათა ეს შემდეგ გადავიდეს აზერბაიჯანის პოლიტიკურ სცენაზე. ასეთი ეჭვები და კითხვები დღემდე არსებობს.

_რაც გვეტყვით რუსეთში მოქმედ "მილიარდერთა კლუბის" შესახებ და იმ კანდიდატზე, რომელსაც ისინი უჭერენ მხარს?

_რუსეთის ტერიტორიაზე მართლაც არსებობს საკმაოდ ცნობილი "მილიარდერთა კლუბი", რომელშიც საკმაოდ ცნობილი ხალხია გაერთიანებული, რომელიც მხარს უჭერს ცნობილ კინორეჟისორს რუსტამ იბრაგმბეკოვს.

დიდი დროის განმავლობაში აზერბაიჯანში პოლიტიკა ერთპოლუსიანი იყო და არ ჩანდა მოქმედი ხელისუფლების რეალური ოპონენტი კანდიდატი.
უცებ, რუსეთ-აზერაიჯანის ურთიერთობების გაუარესების ფონზე, საქართველოში საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ რომლის შედეგად საქართველოში მოვიდა პრორუსული ხელისუფლება, აზერბაიჯანში ჩნდება ფიგურა, რომელიც შეიძლება მოვიდეს ხელისუფლებაში. ამასთან შეიძლება მოვიდეს პრორუსული ხელისუფლება რადგან შეუძლებელია წარმოვიდგინოთ, რომ იგივე "მილიარდერთა კლუბს", მის წევრებს, არ ჰქონდეს კავშირები რუსეთი ხელისუფლებასთან. ყველას კარგად გვესმის, თუ როგორ ვითარდება ბიზნესი რუსეთში, შესაძლებელია თუ არა გახდე რუსეთში ოლიგარქი, თუ არ გაქვს კავშირები ხელისუფლებასთან. და აქედან გამომდინარე, შეუძლებელია არ გააკეთო დასკვნა, რომ რუსეთი მხარს უჭერს ამ ოპოზიციურ ძალას.

_არსებობს თუ არა რუსეთში მდიდარ ადამიანთა დიდი რაოდენობა, რომლებსაც საქართველოს ანალოგიით, სურთ აზერბაიჯანის შიდა პოლიტიკაში ჩარევა?

_რუსეთში ბევრია მდიდარი ადამიანი, ეროვნებით აზერბაიჯანელი, მათი ჩამოთვლა შორს წაგვიყვანს, მილიარდერები და მილიონერები. ადრე ეს პიროვნებები ყოველმხრივ მხარს უჭერდნენ ილჰამ ალიევს, მის კურსს, მონაწილეობდნენ ოფიციალური აზერბაიჯანის მიერ რუსეთში ჩატარებულ ნებისმიერ ღონისძიებაში და რა შეიძლება მომხდარიყო უცებ, რომ მათ აღმოჩენოდათ ერთი და იგივე მსოფლმხედველობა, მიზნები, შესაძლებელი გამხდარიყო მათი გაერთიანება? ერთადერთი დასკვნა ჩანს - ისინი გააერთიანა ძალამ, რომელზეც ისინი არიან დამოკიდებული - რუსეთის ხელისუფლებამ.

_როგორ გგონიათ, როდის გადაწყვიტეს მათ, რომ საჭიროა დღევანდელი ხელისუფლების წინააღმდეგ ბრძოლა?

_მე ვფიქრობ, რომ თითოეულ მათგანს გააჩნია პირადი ფინანსური ინტერესი. მათ აქვთ ქონება, უზარმაზარი ქონება და არსებობს საფრთხე, რომ რუსეთში ისინი ამ ქონებას დაკარგავენ, აი ესაა მათი გაერთიანების მიზეზი.

_საქართველოს შემთხვევაში ხშირად საუბრობენ, რომ ის ქართველი მილიარდერები და მილიონერები, რომლებიც იმყოფებიან რუსეთში, მას შემდეგ გადავიდნენ ოპოზიციაში, რაც განაწყენდნენ სააკაშვილზე. აზერბაიჯანის შემთხვევაშიც არის მსგავი სიტუაცია?

_ყველა ეს ადამიანი კარგ უთიერთობაში იყვნენ აზერბაიჯანის ხელისუფლებასთნ. სხვათაშორის, როდესაც სააკაშვილი ჩამოვიდა აზრბაიჯანიდან და გააკეთა განცხადება სადიკოვთან დაკავშირებით, რომელიც წარმოშობით გარდაბნიდანაა, თავიდან იყო ერთგვარი ირონიული დამოკიდებულება ამ განცხადებასთან დაკავშირებით. ახლა სხვა სურათი გვაქვს. აღმოჩნდა, რომ ეს განცხადება ნელნელა განხორციელებას იწყებს. ერთადერთი გასარკვევია, თავად სადიკოვი რამდენად შესძლებს გააქტიურებას აქ, ეს სხვა თემაა, მთავარი ისაა, რომ აზერბაიჯანში მოვლენების განვითარების ტენდენცია საქართველოს პრეზიდენტის ნათქვამის მიმართულებით მიდის.
ეს პროგნოზირებადი იყო და ახლა ზოგიერთი ექსპერტი თავისივე თავს ეწინააღმდეგება - ადრე ისინი ერთს ამბობდნენ და ახლა სხვა რეალობის წინაშე არიან.
ერთის თქმა შემიძლია. დავიჯერო, ეს რთული დასანახია რიგითი მოქალაქისათვის, რომელსაც ანალიზის უნარი აქვს? ეს ხომ ბუნებრივი პროცესია, რომლის წინასწარ განჭვრეტაც შესაძლებელი იყო. ჩვენ ვიღებდით ამ ინფორმაციას, ჩვენ შეგვეძლო ინტერნეტში მოგვექექა ეს მასალები და მარტივად გავაკეთბდით დასკვნას, რომ ყველაფერი აქეთკენ მიდის. დღეს პირადად მე, როგორც საქართველოს მოქალაქე, გვერდიდან ვუყურებ აზერბაიჯანის მდგომარეობას. მართალია, არსებობს გარკვეული პრობლემები - სოციალური, ეკონომიკური, მაგრამ რაც შეეხება სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, უსაფრთხოებას, დღეს აზერბაიჯანმა უნდა გაუძლოს იმ ზეწოლას, რომელსაც განიცდის გარედან.

სურათი მარტივია - ან ევრაზიული კავშირი, რომელსაც პუტინი ქმნის, ან დამოუკიდებელი სახელმწიფო. აზერბაიჯანი ყოველთვის ირჩევდა ფრთხილ, გეგმაზომიერი მოქმედების გზას, სტაბილურ პოლიტიკას. თუ შევხედავთ აზერბაიჯანის საზღვრებს, დავინახავთ, რომ ყველა მეზობელი არ არის მის მიმართ კეთილგანწყობილი. აქედან გამომდინარე, მე ვთვლი, რომ საგარეო პოლიტიკა აზრებაიჯანის შესანიშნავია, მაგრამ დღეს ის დგას არჩევანის წინაშე და სხვათაშორის საქართველოც დგას ამ არჩევანის წინაშე - ვიყოთ დამოუკიდებლები, სუვერენულები თუ ჩვენივე ნებით გადავცეთ ეს უფლება სხვა სახელმწიფოს.

_თქვენ საუბრობდით, თუ რამდენად მარტივად შეუძლია ჩვეულებრივ ადამიანს დაინახოს ის პროცესები, რომელიც ვითარდება. ანუ კრემლი ერთნაირად მოქმედებს, მას აქვს ერთი მიზანი და ერთი მეთოდი. ამ მეთოდს იყენებს საქართველოს, აზერბაიჯანის წინააღმდეგ და ყველა იმ ქვეყნის წინააღმდეგ, რომელიც იცავს თავის დამოუკიდებლობას. საქართველოს მაგალითიდან გამომდინარე, რამდენად შესაძლებელია, რომ იგივე განმეორდეს?

_რთულია ანალოგიების გაკეთბა საქართველოში მომხდარ პროცესებთან. ეს თავად ხალხმა, ერმა უნდა გაიცნობიეროს. რეალურად დადგა ხალხი არჩევანის წინაშე - ჩვენ ან ვენდობით არსებულ კურსს, არსებული ხელისუფლების არსებულ კურს, ან მივდივართ სხვა გზით.

რთულია დავიჯერო, რომ მოვიდეს რუსეთიდან ხელისუფლება რომელმაც ქვეყანაში საკვანძო სფეროს მინისტრები დანიშნოს რუსეთიდან. მაგალითად თავდაცვის, ან სხვა. რამდენად იქნება ეს ვთქვათ უსაფრთხოების გარანტი, და შეიძლება თუ არა აქ საერთოდ სუვერენიტეტზე საუბარი, დამოუკიდებელი პოლიტიკის გატარების თაობაზე. ეს საკითხი გადაწყვეტილი იყო საქართველოში, მართალია დიდი სირთულეების შემდეგ, მაგრამ გადაწყვეტილი იყო.
და თუ კრემლის მხარდაჭერით აზერბაიჯანში ჩამოვა ხალხი და დადგება ხელისუფლების სათავეებთან. მე ვფიქრობ, გულუბრყვილო იქნება ფიქრი იმის შესახებ, რომ ეს ხალხი დამოუკიდებლად დაიწყებს ქვეყნის მართვას.
აქედან გამომდინარე, ეს ძალზე სახიფათოა. მითუმეტეს, არსებობს გაყინული კონფლიქტი, აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის. თუ ხდებოდა აფხაზეთისა და ოსეთის საკითხით მანიპულირება, აზერბაიჯანში არსებობს მთიანი ყარაბახის საკითხი და ეს, ყოველ შემთხვევაში, შეიძლება კვლავ გაღვივდეს. არ უნდა დავაკნინოთ რუსეთის პროპაგანდის როლი, და არც ის უნდა დაგავიწყდეს, რომ საბჭოთა კავშირი არც ისე დიდი ხნის წინ დაინგრა და არსებობენ ადამიანები, რომლებიც გამოთქვამენ მოსაზრებებს, რომლებიც რუსეთის სპეცსამსახურებიდან მოდის, მის აღდგენაზე.

_რამოდენიმე სიტყვით შევეხოთ რუსეთის მიერ დაყენებულ ულტიმატუმს აზერბაიჯანის "ევრაზიულ კავშირში" გაწევრიანების თაობაზე, არსებობს რეალურად ეს ულტიმატუმი?

_ამის შესახებ გაჟონა ინფორმაციამ და ეს ჯერჯერობით არავის უარყვია, რომ ულტიმატუმი ევრაზიულ კავშირთან დაკავშირებით საკმაოდ სერიოზულია. შეიძლება ეს ინფორმაცია შეგნებულადაც იყო გავრცელებული. მით უფრო, რომ იეგმება პუტინის ვიზიტი აზერბაიჯანში.

სხვათშორის არის ფაქტორი, რომ იბრაგიმბეკოვი რუსეთის მოქალაქეა და პროცედურა თუ დაჩქარდა, რომ მან დატოვოს რუსეთის მოქალაქეობა და გახდეს აზერბაიჯანის მოქალაქე და დააყენის კანდიდატურა, ეს ნიშნავს, რომ ბრძოლა გრძელდება. რეალობა დაგვანახებს, თუ მოხდება გარკვეული მექანიზმების ჩართვა, თუ ოპოზიცია აამოქმედებს რაღაც ბერკეტებს, მაშინ მარტივად დავინახავთ, დათანხმდა თუ არა აზერბაიჯანი რუსეთის წინადადებას ევრაზულ კაშირში შესვლაზე თუ არა...

_დავუბრუნდეთ საქართველოს, წინა ხელისუფლება დიდ ყურადღებას აქცევდა ეთნიკური უმცირესობის ინტეგრაციას საქართველოს სოციალ-პოლიტიკურ ცხოვრებაში, რა ცვლილებებს ხედავთ ამ კუთხით?

_გაუმჯობესება არ შეინიშნება არანაირი კუთხით. ის ტენდენციები, რაც შეინიშნებოდა წინა ხელისუფლების დროს, კერძოდ ეროვნული უმცირესობების ინტეგრაციის კუთხით, კვლავაც გრძელდება - მაგალითად "პროგრამა 1+4", რომელიც პრეზიდენტი ინიციატივით ხორციელდებოდა, რომელიც მოიცავდა უმაღლეს სასწავლებლებში სწავლის გაგრძელების ფორმას ეროვნული უმცირეობებისათვის.
კერძოდ, მათ შეეძლოთ თავის ენაზე ჩაებარებინათ ეროვნული გამოცდები და საუკეთესოებს ეძლეოდა გრანტი. ისინი თავად ირჩევდნენ, თუ რომელ უნივერსიტეტში სურდათ სწავლის გაგრძელება. ამ პროგრამამ იმედები აშკარად გაამართლა, გაცილებით გაიზარდა არაქართველთა ნაკადი ქართულ უმაღლეს სასწავლებლებში.

თუ ადრე ვთქვათ 20-30 აზერბაიჯანელი ხდებოდა უმაღლესი სასწავლებლის სტუდენტი, ამჟამად, მათმა რიცხვმა რამოდენიმე ასეულს მიაღწია. ამასთან, გასათვალისწინებელია ისიც, რომ თუ ადრე აბარებდნენ იმ რაიონის წარმომადგნლები, სადაც აზერბაიჯანულმა მოსახლეობამ ასე თუ ისე იცის ქართული, ახლა აბარებენ იმ რაიონის წარმომადგენლებიც, რომელთას სახელმწიფო ენა არ იციან.
წარმოიდგინეთ, იმ დროს როდესაც საქართველოში ასობით ათასი ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი ცხოვრობს, ენის არცოდნის გამო რამდენი ადამიანი იყო გამოთიშული განათლების, მიღების საშუალებას. რაც სერიოზული დარტყმა იყო ამ ეთნოსისათვის, იგი ფაქტიურად კარგავდა ინტელიგენციას, იმ ფენას, რომელმაც უნდა განსაზღვროს და წარმართოს მათი მიმართულებები.
ეს არის ერთ-ერთი მაგალითი იმისა, რომ სახელმწიფოს რეალურად სურს მოახდინოს ეთნიკური უმცირესობების ინტეგრაცია.

სამწუხაროდ, ახალი ხელიუფლებისგან ახალი ინოვაციები და პროგრამები არ ჩანს. კი ისინი ჩნდებიან არაქართველ, კერძოდ აზერბაიჯანელ მოსახლეობასთან, მიმდინარეობს შეხვედრები, დღესასწაულების მილოცვა, მაგრამ ახალი პროექტები არ ჩანს. არადა ვთქვათ აზერბაიჯანელი მოსახლეობა საკმაოდ აქტიურია არჩევნებში.

ისინი აკეთებდნენ არჩევანს, იმ პროცესს შორის, რომელსაც ისინი ხედავენ, რაც არის ამჟამად და რა შეიძლება იყოს მომავალში. და როდესაც ვიღაც ამბობს, რომ ის რაც კეთდებიდა იყო ილუზია, ეს უბრალოდ სასაცილოა. როდესაც ხედავს ადამიანი, რომ მას აქვს ელექტროენერგია, გაზი, უსაფრთხოება, მას არ ძარცვავენ და აყაჩაღებენ, და სხვა მსგავსი რამ, იგი ხმას აძლევს ამ სიკეთეებს.
აზერბაიჯანულ მოსახლეობას მშვენიერი მეხსიერება აქვს. ის რაც ხდებოდა კერძოდ ქვემო ქართლში, სულ რაღაც 10 წლის წინ, არასდროს ვუსურვებ საქართველოს, რომ მსგავსი მოვლენები კვლავ განმეორდეს - ეს იყო კატასტროფა - ქაოსი, უკანონობა, ღირსების შეურაცხყოფა.

აზერბაიჯანელი მოსახლეობა, შეიძლება ეს ვიღაცას მოეჩვენოს ნაკლები სამოქალაქო თვითშეგნების არსებობად, მაგრამ დიდი ნაწილი საქართველოში მცხოვრები აზერბაიჯანელებისა, აზერბაიჯანსაც და მის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევსაც საკუთარი უსაფრთხოების გარანტად ხედავდა.

რატომ ხედავდა აზერბაიჯანში და მის ხელისუფლებაში მოსახლეობა თავდაცვის გარანტს, ამას უახლოესი ისტორია გვიჩვენებს - საქართველოში იყო ქაოსი, განუკითხაობა, უფლებების დარღვება და დისკრიმინაცია, ეს რა თქმა უნდა, არ იყო სახელმწიფო პოლიტიკა, მაგრამ ადგილებზე შევიწროება ხდებოდა.

ბოლო წლებში ამ უსაფრთხოების გარანტის მნიშვნელობამ დაიწია, რადგან ქვეყანაში შეიქმნა შიდა უსაფრთხოები პირობები, მაგრამ ბოლო დრო მან კვლავ შეიძინა აქტუალურობა. ახლა არსებობს შიში, რომ ძველი ვითარება შეიძლება განმეორდეს. ეს შიში მატულობს, თან აღანიშნავია რომ ეს შიშ ინტელიგენციაშიც მატულობს - გამოთქვან თავისი აზრი და გამოხატონ პოზიცია იმ ვითარებაზე და პრობლემებზე, რომელიც თავს იჩენს.

რა თქმა უნდა, წინა ხელისუფლების დროს იყო მარცხიც, შეცდომებიც, და როდესაც მათ დაინახეს, რომ ეს სიტუაცია ძალიან სწრაფად შეიცვალა, ბუნებრივია მათ დაუჭირეს მხარი იმას, ვინც ეს განახორციელა. თუ დღევანდელი ხელისუფლებაც დაანახებს ეთნიკურ უმცირესობას დადებით ტენდენციებს, მოსახლეობაც მას დაუჭერ მხარს.

რამოდენიმე სიტყვით მინდა შევეხო კრიმინალის საკითხსაც - დღეს მოყავთ სხვადასხვა ციფრები ამის თაობაზე, მაგრამ ჩვენ კარგად ვიცით, როგორ კეთდება სტატისტიკა - არის რეგისტრირებული დანაშაული და არარეგისტრირებულიც. მე სოციალურ ქსელშიც დავწერე, რომ მაგალითად, როდესაც ადამიანი იპარავს ქათამს და ვთქვათ იპარავს 10 000 დოლარს, ეს ორივე გადის ერთი მუხლის ქვეშ - ეს არის ქურდობა. ეს ორივე რეგისტრირდება როგორც დანაშაული, მაგრამ შეიძლება ის ადამიანი, რომელაც მოპარეს ქათამი დაარწმუნო, რომ არ დაწეროს ოფიციალური განცხადება, რადგან მას დაუბრნებენ დანაკარგს, მაგრამ დიდი თანხის მოპარვა, აუცილებლად დარეგისტრირდება. თუმცა ჩვენ გვაქვს ინფორმაცია, ყველაფერს ვხედავთ და ვიცი, სდ მოხდა ძარცვა, სად ყაჩაღობა, გაძარცვეს ბანკები მაღაზიები, ადრე ეს არ გვესმოდა, ჩვენ ვერ ვგრძნობდით კრიმინალს ადრე, ასეთი რამეები არ ხდებოდა.

_და ბოლოს, თქვენი აზრით რამდენად არსებითად აისახება ბაქოსა და მოსკოვს შორის მიმდინარე პროცესები საქართველოში მცხოვრებ აზერბაიჯანელებზე?

_ამ შემთხვევაში ბუნებრივია, თავს იჩენს ის ფაქტორი, რომ მეზობლად არის სახელმწიფო, აზერბაიჯანი, რომელიც აგრძელებს თავის კურსს, რომელიც დაიწყო ჰეიდარ ალიევმა, ჯერ კიდევ იმ დროიდან, როდესაც საქართველოც და აზერბაიჯანიც უსაფრთხოების პრობლემის წინაშე დადგნენ.

და დღეს როდესაც აზერბაიჯანშიც დგება მომენტი, როდესაც ვითარება არის არაპროგნოზირებადი, შიშის ფაქტორი მატულობს, რადგან ის გარანტი, რომელსაც ისინი ხედავდნენ, შეიძლება შეირყეს და თუ აზერბაიჯანში შეიქმნება არასტაბილური სიტუაცია, ეს შესაძლოა აისახოს საქართველოში მცხოვრებ აზერბაიჯანლებზეც.

აზერბაიჯანისთვისაც და საქართველოსთვისაც არ არის სულერთი, თუ ვინ იქნება ხელისუფლებაში აზერბაიჯანში, როგორი ძალა იქნება - პრორუსული თუ პროდასავლური. როგორია პრორუსული ძალა ეს ჩვენ ვნახეთ და რა მოგვიტანა პრორუსულმა ძალამ ვიცით.

ეს აზერბაიჯანელებმაც იციან. პროდასავლურიც ვიცი - ეს ადგილობრვებმა გამოსცადეს უახლოეს წარსულში. ასე რომ, სასურველია აზერბაიჯანიც და საქართველოც დარჩეს ერთ სიბრტყეში საგარეო კუთხის მიმართულებით.

,,ნიუპოსტი"
ლაშა ბერულავა