"ბედნიერების ჰორმონი" თუ ნარკოდამოკიდებულება - მეცნიერებმა ძირითადი განსხვავება იპოვეს

ჯანმრთელობა - 11:57, 23 Aug, 2019

5457

ბიოლოგებმა დაადგინეს, თუ რა განსხვავებაა ადამიანის ტვინის უჯრედებზე ჰეროინისა ან სხვა ოპიატების მოლეკულებისა და ე.წ. "ბედნიერების ჰორმონის" ზემოქმედებას შორის. ამის მიხედვით, მეცნიერებს შეუძლიათ ახსნან, თუ რატომ იწვევს პირველი მათგანი დამოკიდებულებას, ხოლო მეორე არა. მასალა ამის შესახებ ჟურნალ Neuron-ში გამოქვეყნდა.

ოპიუმის შემცველი ნივთიერებები სტრუქტურულად მსგავსია ენდოფრინის (ბუნებრივი ჰორმონი, რომელიც ადამიანის ტვინში "სიამოვნების ცენტრის" მუშაობაზეა პასუხისმგებელი) მოლეკულებისა. ადამიანის ორგანიზმში მოხვედრისას ოპიატები ზემოქმედებენ იმავე ნეირონებზე, რაზეც ენდოფრინები და იწვევენ სიამოვნების მძლავრ შეგრძნებას.

ეს მსგავსება და ერთნაირი ზემოქმედება დღემდე ნარკოლოგებს ისეთი ვაქცინის შექმნაში უშლიდა ხელს, რომელიც ორგანიზმს ნარკოტიკების მოლეკულებისადმი იმუნიტეტის გამომუშავებაში დაეხმარებოდა. ამავე მიზეზით ვერ შეიქმნა წამალი, რომელიც ნარკოტიკის ნეირონებზე ზემოქმედებას დაბლოკავდა. დღეს არსებული პრეპარატები, რომლებიც ოპიოდურ რეცეპტორებს ბლოკავენ, სხვა უარყოფით გვერდით ეფექტებს იწვევენ.

კალიფორნიის უნივერსიტეტის ნარკოლოგებმა გასცეს პასუხი კითხვას, თუ რატომ არ იწვევენ ენდოფრინები ადამიანის მათზე დამოკიდებულებას, ან ე.წ. "ლომკას". მათ შექმნეს მანათობელი ცილოვანი მოლეკულა, ერთგვარი ბიოსენსორი, რომლის მეშვეობითაც ისინი დააკვირდნენ, რა ხდება ნერვულ უჯრედში მასზე ოპიუმისა და ენდოფრინის ზემოქმედების დროს.

როგორც გაირკვა, ენდოფრინები და ოპიატები ნერვულ უჯრედში სხვადასხვა რეაქციებს იწვევენ, მიუხედავად იმისა, რომ უჯრედის ზედაპირზე ისინი ერთნაირად ზემოქმედებენ. კერძოდ, ოპიატები ზემოქმედებენ ე.წ. "გოლჯის აპარატზე" ე.წ. "ცილების ფაბრიკაზე", მაშინ, როდესაც ენდოფრინები ამას არ აკეთებენ. საინტერესოა ისიც, რომ "ცილების ფაბრიკა" და შესაბამისად ორგანიზმიც ოპიატებზე მომენტალურად, 10 წამში რეაგირებს, როდესაც ბედნიერების ჰორმონს ამისთვის რამდენიმე წუთი სჭირდება. სწორედ მომენტალური რეაგირება იწვევს ადამიანის დამოკიდებულებას ნარკოტიკზე.

სწორედ შიდაუჯრედული სწრაფი ზემოქმედებაა მიზეზი ნარკოტიკის მიღების დროს მეტი მძაფრი შეგრძნების წარმოშობისა ადამიანში, ვიდრე ცხოვრებაში მომხდარი სასიამოვნო მოვლენა, რომლის დროსაც ადამიანის ორგანიზმი ენდოფრინების - "ბედნიერების ჰორმონის" მოლეკულების, მთელი ნაკადი წარმოიშობა.